तामाकोसी-५ र बुढीगंगाको निर्माण थालिने

काठमाडौं, असार १६ - सरकारले आगामी आर्थिक वर्ष १ सय ७ मेगावाट क्षमताका दुई जलविद्युत् आयोजना निर्माण सुरु गर्ने भएको छ । सरकारले आगामी आर्थिक वर्ष ८७ मेगावाटको तामाकोसी-५ र २० मेगावाट क्षमताको बुढीगंगा आयोजनाको निर्माण थाल्नेछ ।
सरकारले आउँदो बजेटमै यी आयोजना निर्माण थाल्ने घोषणा गर्ने ऊर्जा मन्त्रालयका सहसचिव श्रीरञ्जन लाकोलले बताए । तामाकोसी-५ आफ्नै स्रोतमा र बुढीगंगा आयोजना सहुलियतपूर्ण ऋण सहयोगमा अघि बढाउन लागेको हो । सरकारको आगामी बजेटको 'एक मन्त्रालय : एक योजना' को नीतिअनुरूप ऊर्जाले तामाकोसी-५ लाई रोजेको जानकारी विद्युत् विकास विभागका एक अधिकारीले दिए ।
तामाकोसी-५ दोलखामा पर्ने माथिल्लो तामाकोसीकै क्यास्केट आयोजना हो । माथिल्लो तामाकोसी आयोजनाबाट विद्युत् उत्पादन गरेपछि टनेलबाट झर्ने पानीलाई सोझै नयाँ टनेल बनाएर तामाकोसी-५ जलविद्युत् आयोजना निर्माण गरिनेछ । नदीमा बाँध र पानी थेग्य्राउने पोखरीको निर्माण गर्नु नपर्ने भएकाले यो आयोजनाको लागत सस्तो पर्नेछ । माथिल्लो तामाकोसीको बालुवा थेगि्रएको पानी नै प्रयोग हुने भएकाले उक्त आयोजनामा पानी थेग्य्राउने पोखरी निर्माण गर्नुनपर्ने भएको हो ।
सम्भाव्यता अध्ययनअनुसार तामाकोसी-५ को लागत करिब १४ अर्ब रुपैयाँ पर्नेछ । पाँच वर्षमा उक्त आयोजना निर्माण गरिसक्ने लक्ष्य ऊर्जाको छ । यो माथिल्लो तामाकोसीजस्तै पिकिङ रन अफ रिभर (हिउँदयाममा जलाशयमा पानी जम्मा गरेर दिनहुँ बढी लोडसेडिङ हुने बेला पूर्ण क्षमतामा विद्युत् उत्पादन गर्न सकिने) आयोजना हो ।
यसबाट वर्षायामको पाँच महिना चौबीसै घन्टा ८७ मेगावाट र अरू बेला ६ देखि ८ घन्टा ८७ मेगावाट नै बिजुली उत्पादन हुने जानकारी ऊर्जाका अधिकारीले दिए । ती अधिकारीका अनुसार उक्त आयोजनाको विस्तृत अध्ययन कार्य छिट्टै सकेर आगामी आर्थिक वर्ष नै टेन्डर आह््वान गरी निर्माण सुरु गरिनेछ ।
सरकारले अछामस्थित बुढीगंगा जलविद्यु्त् आयोजना भने कुबेती फन्ड र साउदी फन्डको सहुलियतपूर्ण ऋणमा निर्माण सुरु गर्न लागेको हो । ५ करोड ५० लाख डलर डलर -सवा ५ अर्ब रुपैयाँ) लागत लाग्ने अनुमान गरिएको उक्त आयोजना विकास गर्न कुबेती फन्डले १८ मिलियन डलर सहयोग दिने सम्झौता भइसकेको छ । साउदी फन्डसमेत २ करोड डलर सहयोग गर्न सकारात्मक छ । उसले ऋण सम्झौता गर्न छिट्टै आउने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको जानकारी विद्युत् विकास विभागका अधिकारीले दिए । बाँकी नपुग
रकम सरकारंले बेहोर्नेछ ।
चार वर्षमा निर्माण सम्पन्न हुने बुढीगंगाले वार्षिक १० करोड ६२ लाख युनिट बिजुली उत्पादन गर्नेछ । आयोजनाका लागि जम्मा तीन किलोमिटर मात्र प्रवेशमार्ग बनाउनुपर्ने भए पनि लागत भने निकै महँगो छ । बुढीगंगाबाट उत्पादित बिजुली केन्द्रीय प्रसारण लाइनमा जोड्न ८८ किलोमिटर लामो प्रसारण लाइन निर्माण गर्नुपर्ने भएकाले आयोजनाको लागत महँगो परेको जानकारी ती अधिकारीले दिए । नेपालका जलविद्युत् आयोजनाको प्रतिमेगावाट औसत उत्पादन लागत १५ करोड भए पनि यसका लागि २१ करोड रुपैयाँ पर्ने ऊर्जाका अधिकारीले दिए । मुलुकको सन्तुलित विकासका लागि महँगो आयोजना भए पनि पछाडि परेको मध्यपश्चिमको विकासका लागि सरकारले यो आयोजना निर्माण गर्न लागेको हो ।
यी दुई आयोजना सुरु भएपछि सरकारबाट निर्माणाधीन आयोजना पाँचवटा पुग्नेछन् । सरकारले हाल सुदूरपश्चिममा ३० मेगावाटको चमेलिया, पश्चिमाञ्चलमा ३२ मेगावाटको राहुघाट र १४ मेगावाटको कुलेखानी तेस्रो आयोजना निर्माण गरिरहेको छ ।